Menu
- This event has passed.
Ragnheiður Jónsdóttir: Kosmos / Kaos
2 September, 2023–22 December, 2023
When considering Ragnheiður Jónsdóttir’s oeuvre within the field of drawing and graphic art in Iceland’s art history, her iconic status is evident. The exhibition Cosmos/Chaos marks the year of her 90th birthday, and Ragnheiður’s messages from the 1970s regarding women’s empowerment, environmental awareness and social responsibility are still remarkably apt in the present day. Her graphic works depict everyday phenomena rich in symbolism, referencing industrial development, political turmoil and unrest, damage to nature, social activism, the patriarchy and the women’s movement. Starkly relevant to our present social and environmental issues, her works remain sharp and contemporary today.
Ragnheiður’s early works are characterised by powerful symbolism, together with the meticulous and detailed-oriented hard labour that typifies the arduous medium of graphic art. The themes of her graphic works are unsettling and intriguing – abounding in surrealism and dry wit. Ragnheiður draws upon cultural metaphors within bizarre forms and creations that directly reference political, moral and social issues in Iceland at the time. Her graphic works strongly influenced the women’s liberation movement, and to this day she is seen as one of the leading pioneers of feminist art in Iceland. Her practice is one of contrasts – and not only the literal contrast between black and white. Ragnheiður’s works are rooted in the dichotomy between meticulousness and freedom, abstraction and symbolism, natural and mechanical, pictorial representation and emotive feeling, between graphic art and free-form drawing. In the 1990s, Ragnheiður began working solely with large-scale charcoal drawing, leaving behind the time-consuming and precise practice of graphic art she had spent a lifetime mastering. Moving away from a literal symbolic language, in this new direction Ragnheiður focussed on an imagery of pure expression and abstraction. Ragnheiður’s charcoal drawings were no less incisive and trenchant than her graphic works, but they were imbued with more freedom of movement, a quality of lightness, and abstract symbolism.
What lessons can be learned from Ragnheiður’s 60 years as a pioneer of graphic art and gestural drawing? Her shifting and constantly evolving practice points to something inherent within human nature – the need for freedom, abstraction, breathing and movement, amidst the bustle of everyday existence. Ragnheiður’s career attests to the impact an artist can have on their society, the power a single artistic voice has to call attention to issues, to urge action, and to influence social and political change, generation after generation.
——————————
Ragnheiður held his first solo exhibition in 1968 and has been working non-stop on art since. Ragnheiður’s work is often about self-deception – blindness – greed – loneliness – restlessness – the environment – our world.
Ragnheiður says that, in her mind, art is a conversation between the artist and the viewer. That the purpose is achieved when she manages to move the viewer.
Curator: Daría Sól Andrews
Þegar horft er yfir höfundarverk Ragnheiðar Jónsdóttur á sviði teikninga og dráttlistar í íslenskri listasögu sést bersýnilega hve einstök staða hennar er. Sýningin Kosmos/Kaos er haldin á nítugasta afmælisári hennar og skilaboð Ragnheiðar frá áttunda áratug síðustu aldar, um kvenréttindi, umhverfisvitund og samfélagslega ábyrgð, eiga enn vel við í dag. Í grafíkverkum Ragnheiðar birtast hversdagsleg fyrirbæri hlaðin táknum og vísa í vaxandi iðnað, pólitískt umrót og deilur, áníðslu á náttúrunni, félagslegan aktívisma, feðraveldið og kvenréttindahreyfinguna. Verk hennar eru beitt og fersk og hróplega áríðandi í umhverfis- og samfélagsmálum nútímans.
Verk frá upphafi ferils Ragnheiðar einkenndust af öflugum symbólisma og nákvæmum, krefjandi vinnubrögðum með ríkri áherslu á smáatriði, en slíkar aðferðir eru dæmigerðar fyrir grafíska list. Ríkjandi stef í verkum hennar eru óþægileg og forvitnileg – þrungin súrrealisma og þurri kímnigáfu.
Ragnheiður nýtir sér menningarlegar myndlíkingar með undarlegum formum sem vísa beint í pólitísk, siðferðisleg og samfélagsleg málefni á Íslandi á þessum tíma. Verk hennar höfðu mikil áhrif á kvenfrelsisbaráttuna og hún er enn í dag talin ein af mikilvægustu forvígiskonum feminískrar listar á Íslandi. Vinna hennar einkennist af andstæðum, og ekki einungis bókstaflegum andstæðum hins svarta og hins hvíta, heldur á hún einnig rætur í tvískiptingunni á milli smásmygli og frelsis, abstraksjónar og symbólisma, náttúrulegs og vélræns, myndrænnar framsetningar og tilfinningaþrunginnar túlkunar, á milli grafíklistar og frjálsrar teikningar. Á tíunda áratugnum byrjaði Ragnheiður að vinna eingöngu með stórar kolateikningar og sagði skilið við nákvæma þolinmæðisvinnu grafísku verkanna sem hún hafði helgað sig fram að því. Hún fjarlægðist hið bókstaflega líkingamál en einbeitti sér að myndmáli hreinnar og óhlutbundinnar tjáningar. Kolateikningar hennar voru jafn beittar og ákveðnar og grafísku verkin en bjuggu yfir frjálsari hreyfingu, léttleika og abstrakt táknsæi.
Hvaða lærdóm má draga af sextíu ára ferli Ragnheiðar sem frumkvöðuls í grafískri list og látbrigðateikningum? Síbreytileg og stöðugt vaxandi list hennar vísar í eðlislæga eiginleika mannsins – þörfina fyrir frelsi, abstrakt, öndun og hreyfingu, mitt í basli hversdagsins. Ferill Ragnheiðar ber vitni um þau áhrif sem listamaður getur haft á samfélag sitt, þann kraft sem býr í rödd eins listamanns sem vekur athygli á málefnum, hvetur fólk til aðgerða og ýtir undir samfélagslegar og pólitískar breytingar kynslóð eftir kynslóð.
Ragnheiður hélt sína fyrstu einkasýningu árið 1968 og hefur frá þeim tíma unnið óslitið að myndlist til dagsins í dag. Þráðurinn í verkum Ragnheiðar er sjálfblekkingin – blindnin – græðgin – einsemdin – andvaraleysið – umhverfið – heimurinn okkar. Ragnheiður segir að myndlist sé í hennar huga samtal listamannsins og áhorfandans. Að tilganginum sé náð þegar að henni tekst að rumska við áhorfandanum.
Ragnheiður Jónsdóttir er Árnesingur í báðar ættir. Móðir hennar Sigurbjörg var dóttir Ingvars Hannessonar bónda að Skipum Stokkseyrarhreppi og fyrri eiginkonu hans Vilborgar Jónsdóttur frá Sandlækjarkoti Skeiða- og Gnúpverjahreppi. Ingvar bóndi á Skipum og Ásgrímur Jónsson listmálari voru systrasynir. Mæður þeirra voru systurnar Sigurbjörg og Guðlaug frá Vantsholti í Flóa. Faðir Ragnheiðar var Benedikt sonur Guðjóns Jónssonar bónda frá Seli og eiginkonu hans Kristjönu Jónsdóttur frá Grímsfjósum Stokkseyri. Þau bjuggu að Leiðólfsstöðum Stokkseyrarhreppi
Sýningarstjóri: Daría Sól Andrews.
